Rola sotalolu w leczeniu chorób serca u psów

Czym jest sotalol i jakie są wskazania do jego stosowania?

Sotalol (chlorowodorek sotalolu) to lek należący do grupy niewybiórczych beta-adrenolityków, którego działanie polega na blokowaniu receptorów beta 1 i beta 2. Są to receptory pobudzane w warunkach fizjologicznych przez uwalnianą po aktywacji współczulnego układu nerwowego adrenalinę lub noradrenalinę. Farmakologiczne zablokowanie receptorów beta uniemożliwia ich pobudzenie, a przez to ogranicza skutki działania adrenaliny czy noradrenaliny na tkanki docelowe posiadające receptory beta (m.in. w sercu, naczyniach krwionośnych czy oskrzelach). Działanie beta-adrenolityków prowadzi do zmniejszenia częstotliwości rytmu serca i siły jego skurczu oraz do obniżenia podwyższonego ciśnienia tętniczego. Lek ma działanie przeciwarytmiczne, związane z hamującym wpływem na przewodzenie w sercu (dokładniej z wydłużaniem czasu trwania potencjału czynnościowego). Sotalol ze względu na wydłużanie czasu trwania potencjału czynnościowego należy do III klasy leków przeciwarytmicznych. Spowalnia on przyspieszoną pracę serca oraz zmniejsza zapotrzebowanie na tlen.

W jakich przypadkach stosowany jest sotalol u psów?

Sotalol stosowany jest u psów w leczeniu arytmogennej kardiomiopatii lub dysplazji prawej komory. Terminem tym określana jest choroba serca, w której dochodzi do powstawania ogniskowych zmian rozsianych w mięśniu prawej komory serca, gdzie ma miejsce zanik miocytów oraz ich zastępowanie przez tkankę tłuszczową lub tkankę łączną. Powstające zmiany prowadzą do nieprawidłowości strukturalnych, przede wszystkim w ścianie prawej komory serca oraz anomalii dotyczącej hemodynamiki w tej komorze. W bardziej zaawansowanych przypadkach choroba może prowadzić do zmian także w lewej komorze. Zaburzenia tego typu opisywano u psów rasy bokser. Charakteryzowały się nacieczeniami tłuszczowymi oraz zanikiem mięśnia prawej komory serca.

Jakie są przyczyny tej choroby?

Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory u bokserów wiąże się przede wszystkim z zaburzeniami genetycznymi o charakterze autosomalnym dominującym. Oprócz zmian w budowie prawej komory, przede wszystkim obserwuje się różnego rodzaju arytmie. Spotykane są pojedyncze przedwczesne skurcze komorowe, pary skurczów oraz napadowy częstoskurcz nadkomorowy. Napadowy częstoskurcz nadkomorowy z obrazem elektrokardiograficznym wskazującym na prawokomorowe pochodzenia bodźca jest najczęstszy.
W badaniach Basso i Foxa przeprowadzonych na 23 bokserach aż 19 psów (83%) podczas rejestracji holterowskiej miało objawy przedwczesnych skurczów komorowych z cechami bloku lewej lub prawej odnogi pęczka Hisa. Połowa badanych psów miała również objawy tachykardii komorowej z blokiem lewej odnogi (11 psów). Badanie holterowskie pozwala bardzo dokładnie wyliczyć liczbę dodatkowych skurczów, w tym przypadku 11 psów miało od 1000 do ponad 30 000 przedwczesnych pobudzeń komorowych. Dwanaście psów z tej grupy miało epizody omdleń, a dziewięć z nich zmarło nagle z objawami tzw. nagłej śmierci sercowej. Przyczyną śmierci kilku z nich były – napadowy częstoskurcz komorowy (dwa psy) oraz jeden utrwalony częstoskurcz komorowy.

Jak wygląda leczenie artymogennej kardiomiopatii prawej komory u psów?

Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory nie jest chorobą, w której dominują objawy zastoinowej niewydolności krążenia, ani dysfunkcji skurczowej typowej dla kardiomiopatii rozstrzeniowej. Podstawowym problemem są groźne dla życia arytmie komorowe i skłonność do nagłej śmierci sercowej. Z tego powodu podstawowym kierunkiem jest leczenie antyarytmiczne. Wprowadzenie do terapii leków o działaniu antyarytmicznym wiąże się z pewnymi problemami. Wskazana jest regularna i dokładna ocena stanu zdrowia pacjenta, częste badania elektrokardiograficzne i okresowe wykonywanie badania krwi ze szczególnym uwzględnieniem wydolności wątroby i nerek oraz pełnym jonogramem. Istnieje wiele interakcji leków antyarytmicznych z innymi lekami stosowanymi w terapii wspomagającej. Większość leków antyarytmicznych ma działanie proarytmiczne, co oznacza, że mogą one nasilić istniejące arytmie i pogorszyć stan pacjenta. Odkrycie proarytmii polekowej stało się jednym z podstawowych przeciwwskazań do leczenia łagodnych arytmii komorowych. Mimo wielu ostrożności związanych z terapią antyarytmiczną, w przypadku poważnych i groźnych dla życia arytmii komorowych leczenie antyarytmiczne wykazuje jednak duże korzyści. Stwierdzono zmniejszenie częstotliwości epizodów omdleń, ograniczenie ryzyka nagłej śmierci sercowej oraz poprawę kliniczną u wielu pacjentów.

Badanie skuteczności leków antyarytmicznych

Do badania, które trwało 3–4 tygodnie, wzięto 49 bokserów, z których 11 podawano atenolol, 11 – prokainamid, 16 psów – sotalol, a grupa 11 psów dostawała jednocześnie kombinację meksyletyny i atenololu. Najlepsze wyniki uzyskano w grupach psów otrzymujących sotalol i kombinacje dwóch leków antyarytmicznych. Obserwowano ograniczenie częstości występowania komorowych pobudzeń, zmniejszenie ciężkości arytmii i spadek maksymalnej i średniej wartości częstotliwości rytmu serca. Sotalol jest więc najczęściej podawanym lekiem podczas występowania tej choroby. Stosowane dawki wynoszą 1,5-2mg/kg masy ciała podawanych dwa razy dziennie.